اصطلاحات ارز دیجیتال به زبان ساده
اصطلاحات ارز دیجیتال به زبان ساده، موضوعی است که قرار است در این مطلب به آن بپردازیم. صنعت کریپتو فناوری بلاکچین، از جمله نوآوری‌های نسبتاً جدیدی هستند که مردم کم‌تر از 15 سال است که با آن‌ها آشنایی دارند. این در حالی است که ارزهای دیجیتال، به‌ویژه طی چند سال اخیر با توجه به رشد قابل ملاحظه این بازار محبوبیت زیادی پیدا کرده‌اند و از این رو، شاید بسیاری از معامله‌گران، سرمایه‌گذاران و علاقه‌مندان دوست داشته باشند بیشتر در مورد این فناوری‌های جدید بدانند و دایره لغات خود را پیرامون آن‌ها تقویت کنند.
در ادامه مطلب، مهم‌ترین و کاربردی‌ترین اصطلاحات ارز دیجیتال به زبان ساده را خواهیم داشت که در دسته‌بندی‌های مختلف قرار گرفته‌اند و می‌توانند درک شما از دنیای غیرمتمرکز بلاکچین و ارزهای دیجیتال را تا حد زیادی ارتقا دهند.
اصطلاحات پایه ارز دیجیتال به زبان ساده
مهم‌ترین اصطلاحات ارز دیجیتال به زبان ساده که قبل از هر چیز به‌عناون یک تریدر یا سرمایه‌گذار باید با آن ها آشنایی داشته باشید، اصلاحات پایه یا اصول و مبانی کریپتو هستند. این اصطلاحات پایه عبارتند از:
ارز دیجیتال (Digital Currency)
واقعیت این است که چیزی که در حال حاضر در ایران به‌عنوان ارز دیجیتال (Digital Currency) جا افتاده، خیلی درست نیست! منظور از ارز دیجیتال، ارزی است که ماهیت دیجیتال و الکترونیکی دارد و به‌صورت فیزیکی – در قالب سکه یا اسکناس – نیست. اگر بخواهیم ارزهای دیجیتال را به معنی واقعی آن معرفی کنیم، در سه دسته طبقه‌بندی می‌شوند:
- ارز مجازی (Virtual Currency) – مثل ریال الکترونیک خودمان که هر روز کارت‌به‌کارت می‌کنیم
- ارز رمزنگاری شده (Cryptocurrency) – مثل بیت‌کوین و ارزهایی که به اشتباه ارز دیجیتال می‌خوانیم
- ارز دیجیتال بانک مرکزی (Central Bank Digital Currency) یا به اختصار CBDC
ارز رمزنگاری شده (Cryptocurrency)
ارزهای رمزنگاری شده، رمز ارزها یا کریپتو کارنسی‌ها (Cryptocurrency)، زیرمجموعه‌ای از ارزهای دیجیتال هستند که با استفاده از فناوری رمزنگاری (Cryptography) طراحی و پیاده‌سازی می‌شوند. رمز ارزها، در دو حالت زیر ارائه می‌شوند:
- متمرکز (Centralized)
- غیرمتمرکز (Decentralized)
که بیت‌کوین (Bitcoin) به عنوان مهم‌ترین و بزرگ‌ترین رمز ارز جهان، از نوع ارزهای رمزنگاری شده غیرمتمرکز است. به‌علاوه، نکته‌ای که در مورد بیت‌کوین و ارزهای دیجیتال مشابه آن وجود دارد این است که فناوری زیربنایی و بستر استفاده شده در آن‌ها، بلاکچین (Blockchain) است.
رمزنگاری (Cryptography)
رمزنگاری یا کریپتوگرافی (Cryptography)، نوعی رمزگذاری برای داده‌ها و اطلاعات است که هدف از آن، محافظت از اطلاعات، داده‌ها، تراکنش‌ها، تعاملات و ارتباطات و همین‌طور حفظ حریم خصوصی با استفاده از یک‌سری کدها است.
در روش رمزنگاری، تنها افرادی می‌توانند داده‌ها را خوانده و در آن‌ها تغییر یا دستکاری داشته باشند – البته به میزان محدود و مشخص – که به این داده‌ها و اطلاعات دسترسی دارند. البته، خودِ رمزنگاری از مبانی پایه و اصطلاحات پیچیده و حرفه‌ای متعددی همچون امضای دیجیتال (Digital Signature) و آدرس‌های عمومی و خصوصی و غیره تشکیل شده، که از حوصله این مقاله خارج است.
بلاکچین (Blockchain)
یکی از اصلی‌ترین اصطلاحات ارز دیجیتال به زبان ساده، که معمولاً بسیاری از کاربران دنیای کریپتو و تریدرهای ارز دیجیتال به دنبال درک ماهیت و سازوکار آن هستند، بلاکچین (Blockchain) است.
بلاکچین، در لغت از دو کلمه بلاک یا بلوک (Block) و چین یا زنجیره (Chain) تشکیل شده است و معنای لغوی آن می‌شود زنجیره بلوکی یا زنجیره‌ای از بلوک‌ها! در عمل نیز در فناوری بلاکچین، با زنجیره ای از بلوک‌ها روبه‌رو هستیم که طیف گسترده‌ای از داده‌ها و اطلاعات در هر بلوک ذخیره شده و با استفاده از مکانیسم‌های خاصی، به هم متصل شده‌اند.
از نظر علمی، می‌توان گفت بلاکچین یک دفتر کل توزیع شده (Distributed Ledger) و غیرمتمرکز (Decentralized) است، که یک نسخه از آن در اختیار همه اعضای شبکه، که نود (Node) نامیده می‌شوند قرار دارد. این‌که نود چیست، سازوکار شبکه به چه صورت است و چه اصطلاحاتی در بلاکچین وجود دارند، در بخش مربوط به اصطلاحات بلاکچین بررسی خواهیم کرد.
در این بخش، صرفاً در همین حد اشاره می‌شود که ارزهای دیجیتال یا همان رمز ارزها، روی بستر بلاکچین و با استفاده از رمزنگاری ایجاد شده و تراکنش‌های آن‌ها نیز در داخل بلوک‌های بلاکچین ذخیره می‌شوند.
بلاکچین‌ها معمولاً در چند نوع وجود دارند:
- بلاکچین عمومی (Public Blockchain)
- بلاکچین خصوصی (Private Blockchain)
- بلاکچین کنسرسیوم (Consortium Blockchain)
- بلاکچین هیبریدی (Hybrid Blockchain)
وایت پیپر (White Paper)
وایت پیپر (White Paper) که در فارسی به «سفیدنامه» نیز ترجمه شده است، گزارشی است که از سوی توسعه دهنده یک ارز دیجیتال منتشر می‌شود و در آن، مجموعه‌ای از اطلاعات مهم و اساسی پیرامون پروژه، از قبیل فناوری به کار رفته در آن، رود مپ (Road Map) پروژه، هدف از راه‌اندازی، مشکلات و چالش‌ها و غیره آمده است.
یکی دیگر از مهم‌ترین نکاتی که در وایت پیپر ارزهای دیجیتال و پروژه‌های کریپتویی به آن اشاره می‌شود، مشکلاتی که این پروژه سعی دارد حل کند. به عنوان مثال، بیت‌کوین در سال 2008 میلادی و در اوج بحران مالی 2008-2009 پا به عرصه وجود گذاشته است؛ یعنی زمانی که سیستم‌های مالی متمرکز با عملکرد نادرست خود زمینه‌ساز بروز بحران و در نتیجه بی‌اعتمادی در مردم شده بودند.
بر همین اساس، توسعه دهنده بیت‌کوین، ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto)، در وایت پیپر بیت‌کوین اعلام کرده که این ارز، یک ارز الکترونیکی غیرمتمرکز و همتابه‌همتا (Peer To Peer) است که برای نقل و انتقال، نیازی به هیچ‌گونه واسطه سوم شخص – مثل سیستم بانکی یا مالی متمرکز – ندارد.
البته، در کنار وایت پیپر که نسخه مارکتینگ پروژه است و معمولاً مورد استفاده عموم نیز قرار می‌گیرد، دو پیپر دیگر نیز برای برخی از ارزهای دیجیتال منتشر می‌شوند:
یلو پیپر (Yellow Paper)
یلو پیپر زردنامه (Yellow Paper) در واقع نسخه فنی و علمی همان وایت پیپر است که اطلاعات علمی و دقیق پروژه به‌صورت کامل در آن تشریح شده و توضیح داده شده است.
بژ پیپر (Beige Paper)
بژ پیپر (Beige Paper) هم نسخه ساده شده زردنامه یا یلو پیپر است که برای درک آسان مباحث و سازوکارهای علمی توضیح داده شده در یلو پیپر منتشر می‌شود و بیشتر توسط عموم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
لایت پیپر (Lite Paper)
لایت پیپر (Lite Paper) هم به نوعی یک نسخه ساده‌سازی شده از یلو پیپر است که در آن مبانی، مفاهیم و فناوری‌های مورد استفاده در پروژه به زبانی ساده‌تر و قابل فهم‌تر توضیح داده شده‌اند.
البته، این نکته را در نظر داشته باشید که بیشتر پروژه‌های ارز دیجیتال، دارای وایت پیپر یا نهایتاً یلو پیپر هستند و سه مورد بعد، صرفاً برای آشنایی شما با این مفاهیم و اصطلاحات معرفی شده‌اند.
همتابه‌همتا (Peer 2 Peer)
گفتیم که ساتوشی ناکاموتو، در وایت پیپر بیت‌کوین این ارز دیجیتال را یک ارز الکترونیک همتابه‌همتا (Peer 2 Peer) معرفی کرده بود. برای درک این اصطلاح به زبان ساده، بیایید نقل و انتقالات وجه در سیستم‌های مالی و بانکی فعلی را با هم بررسی کنیم.
ما به‌عنوان فرستنده وجه، تراکنش را انجام می‌دهیم، بانک به‌عناون سیستم واسطه، مجری تراکنش بوده و وجه را از ما دریافت و به گیرنده ارسال می‌کند و گیرنده نیز برای دریافت وجه مورد نظر، باید به سیستم متمرکز مورد نظر متصل باشد. در این بین، سیستم بانکی می‌تواند تراکنش مورد نظر را کنترل کند، آن را محدود کرده یا در آن دخل و تصرف داشته باشد، جزئیات آن را رصد کرده و آن را نظارت کند و در عین حال، تاریخچه تراکنش‌ها نیز در اختیار سیستم بانکی مورد نظر است.
اما در یک تراکنش همتابه‌همتا، منِ نوعی به‌عنوان فرستنده و شمای نوعی به‌عنوان گیرنده، با استفاده از دو کامپیوتر، بدون وجود هیچ‌گونه سیستم متمرکز واسه‌ای، به صورت فردبه‌فرد یا همتابه‌همتا، نقل و انتقالات ارزی انجام می‌دهیم و فقط هم خودمان روی تراکنش‌ها اشراف داشته، قابلیت رصد یا کنترل آن‌ها را داریم.
در این‌جا، خبری از سرورهای بانکی نیست، خبری از ناظر نیست، تاریخچه تراکنش‌ها در اختیار خودمان – به‌عنوان اعضای شبکه – قرار می‌گیرد و جز خودِ دو طرف، کسی حق محدودسازی، نظارت را کنترل را ندارد. البته که داده‌های شخصی و هویتی دو طرف نیز در امنیت کامل است (برخلاف سیستم‌های متمرکز بانکی که داده‌های هویتی هر دو طرف را تمام و کمال دارند).
غیرمتمرکز (Decentralized)
قبل از پرداختن به موضوع غیرمتمرکز بیایید ببینیم سیستم‌های متمرکز چگونه کار می‌کنند. در مورد سیستم‌های مالی، برای همه ما مشخص است که در یک سیستم مالی متمرکز – مثلاً یک بانک – شرایط زیر برقرار است:
- همه داده‌ها در اختیار سرور مرکزی قرار می‌گیرند
- چهارچوب‌ها و مقررات توسط این سیستم وضع و اعمال می‌شوند
- تاریخچه تراکنش‌ها در سروس مرکزی ذخیره‌سازی می‌شوند
- جز خودِ سیستم، هیچ‌کسی به داده‌ها دسترسی ندارد
- سیستم می‌تواند در تراکنش‌ها دست برده، آن‌ها را تغییر دهد یا محدودشان کند
- داده‌های شخصی و هویتی و جزئیات دقیق هر تراکنش برای سیستم قابل ردیابی است
- در صورت اهمال، امکان از دست رفتن داده‌ها، هک آن‌ها یا تغییرشان وجود دارد
اما در یک سیستم غیرمتمرکز، خبری از سرور مرکزی نیست. در بخش اصطلاحات بلاکچین، اشاره خواهیم کرد که در فناوری غیرمتمرکز بلاکچین، شبکه هیچ‌گونه نهاد نظارتی، سازمان مرکزی یا واحد کنترلی ندارد و قدرت تصمیم‌گیری و کنترل داده‌ها، بین همه اعضای شبکه تقسیم می‌شود.
در این شبکه، داده‌های هویتی هر عضو در امنیت کامل است، کاربران و اعضا نیمه‌ناشناس هستند، تاریخچه تراکنش‌ها بین همه اعضا منتشر می‌شود و قابلیت دسترسی به داده‌ها دیگران، دخل و تصرف در داده‌ها یا حذف اطلاعات تراکنش‌ها وجود ندارد.
اصطلاحات مهم مربوط به بلاکچین
پیش‌تر در مورد خودِ فناوری بلاکچین در ارزهای دیجیتال صحبت کردیم. گفتیم که بلاکچین، یک دفتر کل توزیع‌شده است که ارزهای دیجیتال با استفاده از رمزنگاری بر بستر آن پیاده شده‌اند. اما اکنون ببینیم اصطلاحات مربوط به بلاکچین چه هستند.
دفتر کل توزیع‌شده (Distributed Ledger)
در سیستم‌های متمرکز، دفاتر کل در اختیار شبکه مرکزی یا واسطه قرار دارند. تصور کنید دفتر کل، همان دفتر سفارشی است که هنگام نقل و انتقالات ارزی در یک سیستم بانکی داریم. سفارش هر تراکنش، در این دفتر به ثبت می‌رسند ولی هیچ‌یک از طرفین، نه به داده‌های خود دسترسی دارند و نه به داده‌های دیگران! کسی که می‌تواند این داده‌ها و این دفتر کل را در اختیار داشته باشد، سیستم بانکی است.
در سیستم‌های غیرمتمرکز، این دفتر کل به‌صورت توزیع‌شده است، به این معنی که یک نسخه از آپدیت‌شده آن در اختیار همه اعضای شبکه وجود دارد. یعنی وقتی تراکنشی در سیستم صورت می‌گیرد، نسخه‌های موجود در دست همه اعضا به‌روزرسانی می‌شوند تا تراکنش جدید نیز در دفاتر در اختیار آن‌ها وجود داشته باشد.
در دفتر کل متمرکز، سیستم مرکزی یا نهاد نظارتی – بانک – می‌توانیت داده‌ها را پاک کند، آن‌ها را تغییر دهد تا حداقل آن‌ها را نگاه کند! در دفتر کل توزیع‌شده، میزان دسترسی همه به داده‌ها در یک حدی است و هیچ‌کس قابلیت پاک کردن داده‌ها یا دستکاری در آن‌ها را ندارد (دارد!! ولی باید این دستکاری را در همه نسخه‌ها اعمال کند که قطعاً کار دشوار و شاید در شبکه‌های بزرگ، غیرممکنی است).
بلاکچین عمومی (Public Blockchain)
بلاکچین‌های عمومی (Public Blockchain) از جمله ساده‌ترین و متداول‌ترین نوع بلاکچین‌ها هستند. افراد برای ورود به این بلاکچین‌ها و عضویت در آن‌ها به عنوان یک نود (Node) نیازی به دریافت مجوز ندارند.
در واقع، شما می‌توانید فقط با داشتن یک کامپیوتر که به اینترنت متصل است، بلاکچین مورد نظر و داده‌ّای آن را دانلود کرده و وارد آن شوید، و به همین راحتی یکی از نودهای آن باشید؛ همان‌چیزی که در مورد بلاکچین بیت‌کوین می‌توان مشاهده کرد.
کلیه اطلاعات و داده‌ها، تاریخچه تراکنش‌ها و غیره در بلاکچین‌های عمومی برای همه اعضا – به یک میزان – قابل مشاهده و دسترسی است و برای تصمیم‌گیری‌های کلی و مهم در شبکه نیز از مکانیسم اجماع (Consensus Process) استفاده می‌شود.
بلاکچین خصوصی (Private Blockchain)
بلاکچین‌های خصوصی (Private Blockchain) به اندازه بلاکچین‌های عمومی غیرمتمرکز نیستند و سطحی از تمرکز و نظارت در آن‌ها حکم‌فرا است. در واقع، در بلاکچین‌های خصوصی برای ورود افراد به شبکه و عضویت در آن، دریافت مجوز از سوی مسئول کنترل کننده شبکه الزامی است.
این قبیل بلاکچین‌ها، اغلب در شرکت‌ها، سازمان و موسسات بزرگ مورد استفاده قرار می‌گیرند و اغلب هم استفاده‌های خاص دارند تا عام. این‌که تعداد کاربران قابل عضو در شبکه چقدر باشد، چه نودهایی قابلیت اعتبارسنجی داشته باشند و غیره، کاملاً توسط مسئول بلاکچین مشخص می‌شود.
البته، خاصیت توزیع‌شده بودن، در این بلاکچین‌ها هم وجود دارد و همه نودهایی که در شبکه فعال هستند، باید یک نسخه کامل از بلاکچین و داده‌های به‌روز آن را در اختیار داشته باشند.
بلاکچین کنسرسیوم (Consortium Blockchain)
بلاکچین‌های کنسرسیوم (Consortium Blockchain) از جمله بلاکچین‌های نیمه‌متمرکزی هستند که توسط سازمان‌ها و موسسات بزرگ راه‌اندازی و ارائه می‌شوند.
تصور کنید بلاکچینی داشته باشیم که نودهای آن، شرکت‌ها، سازمان‌های یا موسسات بزرگی باشند که طیف گسترده‌ای از داده‌ها را رد و بدل می‌کنند. در این شبکه، هر نود دارای وظایف، محدودیت‌ها و قابلیت‌های متفاوتی است که رئیس بلاکچین آن را مخص می‌کند و دارای امنیت و مقیاس‌پذیری با مراتب بالاتری نیز نسبت به دیگر انواع بلاکچین‌ها است.
بلاکچین هیبریدی (Hybrid Blockchain)
بلاکچین‌های هیبریدی (Hybrid Blockchain) تلفیقی از بلاکچین‌های عمومی و خصوصی هستند. این ادغام، باعث می‌شود تا بلاکچین‌های هیبریدی از مزیت‌های هر دو نوع بلاکچین بهره‌مند شده و در عین حال، معایب دو بلاکچین عمومی و خصوصی را نیز به حداقل برسانند.
- ورود و عضویت افراد در بلاکچین‌های هیبردی مستلزم دریافت مجوز است
- بلاکچین‌های هیبریدی از حمله 51 درصدی در امان هستند
- قوانین و مقررات بلاکچین‌های هیبریدی قابل تغییر در طول زمان هستند
- حفاظت از حریم خصوصی در این بلاکچین‌ها بالاتر از بلاکچین‌های عمومی است
- مقیاس‌پذیری بلاکچین‌های هیبریدی به مراتب بیشتر از بلاکچین‌های خصوصی است
مکانیسم اجماع (Consensus Process)
گفتیم که در یک بلاکچین، به‌عنوان یک سیستم توزیع‌شده، همه نودها قابلیت این را دارند که در اعتبارسنجی و تایید تراکنش‌ها مشارکت کنند. این مشارکت برای اعتبارسنجی، تصمیم‌گیری یا تایید تراکنش‌ها در شبکه بلاکچین مکانیسم اجماع (Consensus Process) نام دارد.
برای درک مفهوم مکانیسم اجماع، شاید بد نباشد سری به سازوکار شبکه بلاکچین بیت‌کوین بزنیم:
- یک نود، یک تراکنش جدید را به شبکه ارسال می‌کند
- اطلاعات تراکنش جدید در اختیار همه نودها قرار می‌گیرد
- نودها بر اساس الگوریتم مکانیسم اجماع بیت‌کوین، داده‌ها را اعتبارسنجی می‌کنند
- تایید داده‌ها توسط نودها صورت گرفته، تراکنش تایید شده و بلوک جدید ایجاد می‌شود
- در ازای تایید تراکنش و ایجاد بلوک جدید، مقداری بیت‌کوین استخراج می‌شود
- بیت‌کوین‌های استخراج شده در اختیار نود تایید کننده قرار می‌گیرند
- و تمام!
به این ترتیب، تراکنش تایید شده، یک بلوک به بلوک‌های قبیل بلاکچین اضافه می‌شود و نودی که توانسته استخراج انجام دهد هم بیت‌کوین‌های پاداشی خود را دریافت می‌کند.
مکانیسم اجماع در بلاکچین، دارای الگوریتم‌های مختلفی است که در ادامه، معرفی‌شان خواهیم کرد:
- الگوریتم اثبات کار (Proof of Work)
- الگوریتم اثبات سهام (Proof of Stake)
الگوریتم اثبات کار (Proof of Work)
الگوریتم اثبات کار یا به اختصار PoW مکانیسم اجماعی است که برای نخستین بار توسط ساتوشی ناکاموتو در شبکه بلاکچین بیت‌کوین ارائه شد. این الگوریتم، با جلوگیری از حملات هرزنامه‌ای و همین طور وقفه در دسترسی نودهای مجاز به شبکه، از جمله مهم‌ترین ابزارهای پیاده‌سازی قابلیت همتابه‌همتا بودن در بیت‌کوین و ارزهای دیجیتال مشابه آن است.
در این الگوریتم، نودها یک کار انجام می‌دهند تا تایید تراکنش را انجام داده و در ازای آن، پاداش احتمالی را دریافت کنند. مثلاً در شبکه بیت‌کوین، نودها یک معادله ریاضی را حل می‌کنند که توسط تابع هش (Hash Function) تولید شده است.
هر نودی که بتواند این معادله را زودتر حل کرده و به جواب آن برسد، که عدد نانس (Nonce) نام دارد، برنده است و بیت‌کوین‌های استخراج شده به او می‌رسند.
این اما حل معادله و استخراج، یا در واقع این مکانیسم اجماع اثبات کار، یک‌سری ایرادها دارد که مهم‌ترین آن‌ها سبز نبودن – آسیب رساندن به محیط زیست – و مصرف انرژی بالای آن است.
الگوریتم اثبات سهام (Proof of Stake)
برای حل مشکلات و ایراداتی که در الگوریتم اثبات کار وجود داشت، الگوریتم اثبات سهام (Proof of Stake) معرفی شده است.
اگر بخواهم به زبان خیلی ساده این الگوریتم را توضیح دهیم، در این‌جحا به جای این‌که کار انجام داده، معادله حل کنید و سکه استخراج کنید، کافی است مقداری سهم در شبکه قرار دهید و از طریق آن در اعتبارسنجی و تایید تراکنش‌ها مشارکت کنید. در واقع، به جای استخراج کردن یا ماینینگ (Mining)، استیکینگ (Staking) کنید.
روشن است که هر چه سهم شما در شبکه بیشتر باشد، قابلیت تایید و اعتبارسنجی‌تان هم بیشتر خواهد بود. مثلاً اگر 10 درصد از کل سهام استیک شده از آنِ شما بوده باشد، احتمال این‌که بتوانید بلوک جدید بعدی را شما تایید کنید، 10 درصد است.
اصطلاحات کوین‌ها به زبان ساده
احتمالاً یکی از مشکلاتی که اغلب علاقه‌مندان و کاربران ارزهای دیجیتال دارند، این است که فرق توکن و کوین و شت‌کوین و میم‌کوین و غیره را نمی‌دانند. در ادامه، اصطلاحات مهم ارز دیجیتالی که پیرامون کوین‌ها باید بشناسید را معرفی خواهیم کرد.
بیت‌کوین (Bitcoin)
بیت‌کوین (Bitcoin) با نماد اختصاری BTC اولین ارز دیجیتال دنیا است که در سال 2008 میلادی، توسط فردی – یا تیمی – ناشناس به‌نام ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto) راه‌اندازی شده است. مکانیسم اجماع به‌کار رفته در شبکه بیت‌کوین از نوع اثبات کار (Proof of Work) بوده و در حال حاضر، بزرگ‌ترین و ارزشمندترین ارز دیجیتال دنیا است.
آلت‌کوین (Altcoin)
به همه ارزهای دیجیتال دنیا، غیر از بیت‌کوین، آلت‌کوین (Altcoin) گفته می‌شود. در واقع، اتریوم (Ethereum)، سولانا (Solana) و همه ارزهای دیجیتالی که در سطح بازار مشاهده می‌کنید، آلت‌کوین هستند.
کوین (Coin)
کوین‌ها (Coins) ارزهای دیجیتالی هستند که از خود، دارای بلاکچین منحصر به فرد هستن. در واقع، کوین‌ها ارزهای بومی پروژه‌های بلاکچینی هستند. برخی از این کوین‌ها، صرفاً روی بلاکچین خودشان خرید و فروش می‌شوند و تراکنش دارند و برخی قابلیت تراکنش روی بلاکچین‌های دیگر را نیز دارند.
توکن (Token)
توکن‌ها (Tokens) ارزهای دیجیتالی هستند که بدون بلاکچین انحصاری راه‌اندازی شده‌اند. در واقع، توکن‌ها ارزهای دیجیتال بدون بلاکچین هستند که برای تراکنش از دیگر بلاکچین‌ها مثل بیت‌کوین و اتریوم و غیره استفاده می‌کنند.
استیبل‌کوین (Stablecoin)
استیبل‌کوین‌ها (Stablecoins) ارزهای دیجیتالی هستند که با واسطه پِگ شدن با دارایی‌های دیگری مثل طلا یا ارزهای فیات، دارای ثبات قیمتی هستند.
حتی با کمترین اطلاعات نیز می‌توان دریافت که ارزهای دیجیتالی مثل بیت‌کوین و اتریوم، به شدت در نوسان قیمتی هستند و مدام دارای روندهای قیمتی صعودی و نزولی‌اند. این امر، از طرفی می‌تواند یک مزیت به حساب بیاید و پتانسیل کسب سود این ارزها را افزایش دهد، و از جهاتی هم می‌تواند به دلیل ریسک بالا، یک ایراد محسوب شود.
از این رو، ارزهای دیجیتالی تحت عنوان استیبل‌کوین نیز معرفی شده‌اند که دارای پشتوانه‌اند. به‌عنوان مثال، استیبل‌کوین تتر (Tether) با نماد اختصاری USDT بزرگ‌ترین استیبل‌کوین دنیا است که دارای پشتوانه دلار آمریکا (USD) است و از این رو، قیمت آن چیزی حدود 1.0 دلار است.
شت کوین (Shitcoin)
شت، کوین (Shitcoin) به آن دسته از ارزهای دیجیتال اطلاق می‌شود که معمولاً بدون ارزش یا کاربرد هستند، یا فاقد وایت پیپر منتشر شده‌اند و در اغلب موارد نیز مربوط به پروژه‌های کلاهبرداری و جعلی از آب درمی‌آیند.
عرضه اولیه سکه (Initial Coin Offering)
عرضه اولیه سکه (Initial Coin Offering) یا ICO روشی که در آن، پروژه برای جذب سرمایه مقداری از سکه‌های خود را به فروش می‌رساند. در عرضه اولیه سکه، شما می‌توانید با استفاده از دیگر ارزهای دیجیتال مثل بیت‌کوین و اتریوم و غیره ارز مورد نظر را خریداری کرده و توکن‌های مورد نظر را دریافت کنید.
روش‌های مختلفی برای عرضه اولیه سکه وجود دارد که دو مورد از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- عرضه اولیه در صرافی‌های متمرکز (IEO)
- عرضه اولیه در صرافی‌های غیرمتمرکز (IDO)
عرضه در گردش (Circulating Supply)
زمانی که یک ارز دیجیتال عرضه می‌شود، ممکن است برای عرضه آن سقفی در نظر گرفته شده باشد. به‌عنوان مثال، در مورد بیت‌کوین سقف عرضه (Total Supply) معادل 21 میلیون کوین است و در واقع، تعداد بیت‌کوین‌هایی که در نهایت در دنیا می‌توانند استخراج شده و وجود داشته باشند، 21 میلیون کوین است.
این در حالی است که مثلاً اتریوم می‌تواند بینهایت کوین باشد! یا در مورد برخی ارزهای دیگر، ممکن است عرضه کل همان ابتدا صورت بگیرد و مثلا 100 میلیون کوین از آن عرضه شود.
مقداری از این کوین‌های عرضه یا یا قابل عرضه که در حال حاضر در گردش هستند، عرضه در گردش (Circulating Supply) نامیده می‌شوند. مثلاً در مورد بیت‌کوین، منظور از عرضه در گردش، تعداد بیت‌کوین‌هایی است که از لحظه معرفی این ارز تا به این لحظه استخراج شده‌اند.
اصطلاحات رایج بازار ارزهای دیجیتال
اصطلاحات رایجی که در بازار ارزهای دیجیتال باید بشناسید عبارتند از:
ارزش بازار (Market Cap)
ارزش هر کوین ضرب در تعداد کوین‌های در گردش، مساوی می‌شود با ارزش بازار یک ارز دیجیتال. با این حساب، زمانی که تعداد توکن‌های در گردش یک ارز دیجیتال افزایش می‌کند، یا قیمت آن رو به افزایش می‌گذارد، ارزش بازار آن نیز فراتر می‌رود. این می‌تواند معیار مهمی برای سنجش ارزش ارز دیجیتال مورد نظر باشد.
ترید (Trading)
ترید کردن (Trading) به معنی خریدوفروش ارزهای دیجیتال است. این خرید و فروش، معمولاً در بازه‌های زمانی کوتاه‌مدت و میان‌مدت صورت می‌گیرد و هدف از آن، کسب سود از نوسانات ارزها است.
سرمایه‌گذاری (Investing)
زمانی که شما یک ارز دیجیتال را در قیمت پایین خریداری کرده و برای میان‌مدت یا طولانی مدت نگه می‌دارید تا با افزایش قیمت، آن را بفروشید، روی آن سرمایه‌گذاری (Investing) کرده‌اید. به این روش هولد کردن (Holding) نیز گفته می‌شود.
هودل (HODL)
سرمایه‌گذاری‌های خیلی طولانی مدت، یا خرید یک ارز دیجیتال برای مدت زمان بسیار طولانی، هودل (HODL) نیز نامیده می‌شود.
بازار گاوی (Bullish) و خرسی (Bearish)
زمانی که قیمت در حال افزایش است روند صعودی یا بازار گاوی (Bullish Market) و زمانی که با ریزش قیمت روبه‌رو هستیم، روند نزولی یا بازار خرسی (Bearish Market) نامیده می‌شود.
اوج قیمت بی سابقه (ATH)
اوج قیمت بی سابقه (All Time High) یا به اختصار ATH بالاترین قیمتی است که یک ارز دیجیتال در طول تاریخ خود توانسته است تجربه کند. در صورتی که ارز دیجیتالی بتواند افزایش قیمت داشته و رکورد قیمتی جدیدی را به ثبت برساند، از این اصطلاح در موردش استفاده می‌شود.
کمترین قیمت بی سابقه (ATL)
کمترین قیمت بی سابقه (All Time Low) یا به اختصار ATL نیز نقطه مقابل اوج قیمت بی‌سابقه اس و نشان دهنده پایین‌ترین قیمتی است که یک ارز دیجیتال در طول عمر خود تجربه می‌کند.
نهنگ (Whale)
نهنگ‌ها (Whale) تریدرها، سرمایه‌گذاران یا هولدرهایی هستند که حجم بسیار بالایی از ارزهای دیجیتال را در کیف پول‌ها یا حساب‌های کاربری‌شان دارند (بالاتر از 1 میلیون دلار) و حجم بالایی از تراکنش‌های رمز ارزی را نیز انجام می‌دهند.
اصطلاحات مربوط به خریدوفروش و ترید ارزهای دیجیتال
اگر قصد ترید ارزهای دیجیتال را دارید، احتمالاً باید با اصطلاحات مهم زیر آشنا باشید:
صرافی ارز دیجیتال (Exchanges)
صرافی‌های ارز دیجیتال (Exchanges) پلتفرم‌های مبادلاتی ارزهای دیجیتال هستند که شما می‌توانید ارزهای دیجیتال را بر بستر آن‌ها خرید و فروش کنید. این صرافی‌ها، معمولاً دارای دو نوع هستند:
- صرافی‌های متمرکز (Centralized Exchanges) یا CEX
- صرافی‌های غیرمتمرکز (Decentralized Exchanges) یا DEX
صرافی‌های متمرکز، واسطه‌های سوم شخصی هستند که میان شما و طرف مقابل قرار می‌گیرند. صرافی‌های غیرمتمرکز نیز صرفاً ارائه دهنده پلتفرم و ارتباط دهنده مستقیم شما به طرف دوم هستند و خود دخل و تصرفی در تراکنش‌ها ندارند.
معاملات اسپات (Spot Market)
معاملات یا بازار اسپات (Spot) به معنی خرید یک ارز دیجیتال در قیمت پایین، و سپس فروش آن در قیمت بالاتر و کسب سود از این افزایش قیمت است.
معاملات مشتقات (Derivatives)
معاملات مشتقات، معاملاتی هستند که در آن به جای خرد و فروش واقعی و آنی یک ارز دیجیتال – مثل حالت اسپات – فرد می‌تواند روی افزایش یا کاهش قیمت آن سرمایه‌گذاری یا به‌عبارتی شرط‌بندی کند.
معاملات مشتقات خود دارای انواع مختلفی هستند:
- معاملات فیوچرز استاندارد (Standard Futures)
- معاملات فیوچرز پرپچوال (Perpetual Futures)
- معاملات مارجین (Margin) و …
واریز و برداشت (Deposit, Withdraw)
زمانی که مقداری ارز دیجیتال را به یک حساب کاربری واریز می‌کنید، در واقع درحال واریز یا شارژ حساب کاربری مورد نظر هستید که به آن دیپازیت (Deposit) گفته می‌شود. برداشت از حساب کاربری مورد نظر نیز (Withdraw) نامیده می‌شود.
در صورت انتقال وجه در داخل پلتفرم، از اصطلاح ترنسفر (Transfer) و در صورت تبدیل دو ارز دیجیتال به هم نیز از اصطلاح کانورت (Convert) استفاده می‌شود.
کارمزد و کمیسیون (Fee, Commission)
کارمزدهایی که در ازای تراکنش‌ها در یک صرافی یا پلتفرم معاملاتی پرداخت می‌کنیم، شامل چند مورد هستند:
- کارمزد (Fee) – که در ازای خریدوفروش یک ارز دیجیتال به صرافی پرداخته می‌شود
- کمیسیون (Commission) – که در ازای ارتباط‌دهی به طرف دیگر معامله به صرافی پرداخت می‌شود
- گس فی یا هزینه گس (Gas Fee) – که کارمزد تراکنش‌ها در شبکه‌های بلاکچینی مثل اتریوم است
اصطلاحات رایج کیف‌پول‌های کریپتو
پس از این‌که با اصطلاحات رایج ترید ارزهای دیجیتال آشنا شدید، بد نیست اصطلاحات مهم پیرامون کیف پول‌های ارز دیجیتال را نیز بشناسید:
کیف پول یا ولت (Wallet)
کیف پول یا ولت (Wallet) یک نرم‌افزار یا سخت‌افزار برای ذخیره‌سازی و نگهداری ارزهای دیجیتال است که می‌تواند:
- یک یا چند ارز دیجیتال را پشتیبانی کند
- به صورت حضانتی (Custodial) یا غیرخضانتی (Non-Custodial) کار کند
- خدمات دیگری مثل خریدوفروش یا ترید را ارائه دهد و …
کیف پول سرد (Cold Wallet)
کیف پول‌های سرد (Cold Wallet) کیف پول‌های کریپتویی هستند که به صورت آفلاین و اغلب سخت‌افزاری کار می‌کنند. این کیف پول‌ها، بیشتر برای نگهداری ارزهای دیجیتال در بلندمدت کاربرد دارند و سطح امنیت آن‌ها از نظر هک یا سرقت نیز بسیار بالا است.
کیف پول گرم (Hot Wallet)
کیف پول‌های گرم (Hot Wallet) کیف پول‌های آنلاین یا متصل به اینترنت هستند که می‌توانند به‌صورت سخت‌افزاری، نرم‌افزاری دسکتاپ و موبایلی ارائه شوند. این کیف پول‌ها برای استفاده روزمره و ترید مناسب هستند و امنیت پایین، در کنار کارایی بالاتر را ارائه می‌دهند.
اصطلاحات رایج استخراج ارزهای دیجیتال
و اما اصطلاحات رایج استخراج یا ماینینگ ارزهای دیجیتال نیز به شرح زیر هستند:
استخراج (Mining)
استخراج فرایند تایید تراکنش‌ها در شبکه بلاکچین، مشارکت در مکانیسم اجماع آن و در نهایت دریافت پاداش از شبکه در ازای این مشارکت است. در واقع، همان طور که در مورد بیت‌کوین توضیح دادیم، در فرایند استخراج بیت‌کوین، نودها معادله تابع هش را حل کرده، تراکنش را تایید کرده، بلوک جدید را ایجاد و در ازای آن پاداش دریافت می‌کنند.
ماینر یا استخراج کننده (Miner)
به دستگاه‌هایی که نودها با استفاده از آن‌ها استخراج انجام می‌دهند، ماینر (Miner) گفته می‌شود. معمولاً در طول زمان و با بزرگ‌تر شدن شبکه، به دلیل بالاتر رفتن هش ریت (Hash Rate) و سختی شبکه (Network Difficulty) نیاز است که از ماینرهایی با توان محاسباتی بالاتر استفاده شود.
هش ریت یا نرخ هش (Hash Rate)
هش ریت (Hash Rate) نشان می‌دهد که کامپیوترها یا ماینرها نودها، تا چه اندازه توان استخراج – حل معادله و تایید بلوک‌ها – را دارند و سرعت انجام عملیات استخراج در آن‌ها چقدر است.
سختی شبکه (Network Difficulty)
شبکه‌هایی مثل بیت‌کوین به گونه‌ای طراحی شده‌اند که میزان استخراج در آن‌ها سرعت ثابتی دارد. مثلاً در شبکه بیت‌کوین، تعداد بلوک‌های مورد تایید در هر حدود 10 دقیقه یک بلوک است.
پس زمانی که هش ریت افزایش پیدا می‌کند و ماینرها سریع‌تر استخراج را انجام می‌دهند، شبکه به صورت خودکار سختی معادله را افزایش می‌دهد تا تعادل را برقرار کند. این سختی و پیچیدگی معادله ریاضی تابع هش، همان سختی شبکه (Network Difficulty) نام دارد.
پاداش بلاک (Block Reward)
منظور از پاداش بلاک (Block Reward)، تعداد کوین‌هایی است که در ازای تایید و ایجاد هر بلوک جدید در بلاکچین به ماینرها تعلق می‌گیرد. مثلاً در مورد بیت‌کوین، این رقم بعد از هاوینگ 2024 به 3.125 بیت‌کوین رسیده است.
هاوینگ (Halving)
برخی از شبکه‌های بلاکچینی، مثل شبکه بیت‌کوین، به نحوی طراحی شده‌اند که در طول زمان، پاداش بلاک (Block Reward) در آن‌ها نصف می‌شود. مثلاً در شبکه بیت‌کوین، حدود هر چهار سال یک‌بار تعداد بیت‌کوین‌های اعطایی با ماینرها نصف می‌شود.
مزرعه استخراج (Mining Farm)
معمولاً برای استخراج بیت‌کوین، از چندین دستگاه بزرگ استخراج یا ماینر استفاده می‌شود. به محوطه‌ای که معمولاً در خارج از شهر راه‌اندازی می‌شود و این دستگاه‌های ماینر در آن قرار می‌گیرند، مزرعه استخراج (Mining Farm) گفته می‌شود.
جمع‌بندی
درک معنی اصطلاحات ارز دیجیتال به زبان ساده کمک زیادی به افزایش پتانسیل سود در این بازار بزرگ می‌کند. بالطبع، کسی که با ماهیت فناوری بلاکچین و ارزهای دیجیتال آشنایی دارد، انواع کوین‌ها را می‌شناسد، قادر است اطلاعات مورد نیاز خود برای تحلیل و پیش‌بینی بازار را از مراجع مطالعه کند و با ریزودرشت مبانی و مفاهیم کریپتو آشنایی دارد، موفقیت در بازار دست‌یافتنی‌تر است. در متن مقاله، مجموعه‌ای کامل از مهم‌ترین اصطلاحات ارز دیجیتال به زبان ساده عنوان شده‌اند که می‌تواندی مطالعه کنید.
سوالات متداول
- اهمیت درک اصطلاحات ارز دیجیتال به زبان ساده چیست؟
درک تمام اصطلاحات ارز دیجیتال به زبان ساده به علاقه‌مندان و معامله‌گران بازار ارزهای دیجیتال کمک می‌کند تا دید واضح‌تری نسبت به این دارایی‌ّا داشته باشند و بتوانند شانس خود برای موفقیت در سطح بازار را افزایش دهند.
- تفاوت کوین و توکن در چیست؟
کوین (Coin) و توکن (Token) از حمله اصطلاحات مشابه در بازارهای دیجیتال هستند که کوین، به ارزهای دارای بلاکچین اختصاصی، و توکن به ارزهای فاقد اختصاصی بلاکچین اشاره کرد که روی دیگر بلاکچین‌ها کار می‌کنند.
- ارتباط سختی شبکه، هش ریت و قیمت بیت‌کوین در چیست؟
در صورتی که کاربر و تریدری بتواند ماهیت دو اصطلاح مهم سختی شبکه (Network Difficulty) و هش ریت (Hash Rate) را درک کند، می‌داند که با افزایش هش ریت، سختی شبکه نیز افزایش یافته و در نتیجه قیمت بیت‌کوین نیز به مرور زمان روبه‌افزایش خواهد گذاشت.
منبع: https://hamtapay.net/blog/